Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ - Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (5) Συνεχίζεται από : Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 2013 Βλαδίμηρου Λόσκι. ΤΟ ΠΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΕΝΔΥΜΑ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ. 8ο Κεφάλαιο: Η οικονομία του Αγίου Πνεύματος.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ.

Η θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας διακρίνει το πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος από τα δώρα που κοινωνεί στους ανθρώπους. Αυτή η διάκριση βασίζεται στα λόγια του Χριστού «εκείνος εμέ δοξάζει, ότι εκ του εμού λήψεται και αναγγέλει υμίν. Πάντα όσα έχει ο Πατήρ εμά εστί. δια τούτο είπον ότι εκ του εμού λήψεται»(Ιωαν. 16, 14-15). Αυτό που είναι κοινό στον πατέρα και τον Υιό είναι η θεότης, την οποία κοινωνεί στους ανθρώπους στην Εκκλησία το Άγιο πνεύμα, καθιστώντας τους «θείας φύσεως κοινωνούς», δίνοντας το πυρ της θεότητος, την άκτιστο χάρη, σε αυτούς που γίνονται μέλη του σώματος του Χρίστου. Σε ένα αντίφωνο των αναβαθμών, ψάλλεται: «Αγίω πνεύματι πάσα ψυχή ζωούται και καθάρσει υψούται, λαμπρύνεται τη Τριαδική Μονάδι ιεροκρυφιώς».

Πολύ συχνά τα δώρα του Αγίου Πνεύματος προσδιορίζονται με το όνομα των επτά πνευμάτων που βρίσκονται στον Ησαΐα: πνεύμα σοφίας, συνέσεως, πνεύμα βουλής και ισχύος, πνεύμα γνώσεως και ευσεβείας, πνεύμα φόβου θεού (Ησ. β’, 2-3). Παρ’ όλα αυτά η Ορθόδοξη θεολογία δεν κάνει κάποια ιδιαίτερη διάκριση ανάμεσα σε αυτά τα δώρα και την θεοποιό χάρη. [Παράλογη σκέψη. Τα δώρα που αναφέρονται και στον Ησαΐα δεν έχουν κάποια σχέση με τα χαρίσματα του Αγίου πνεύματος! Είναι τα δώρα του Κυρίου, όπως τα περιέγραψε επίσης και ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: πνεύμα υπομονής, σωφροσύνης κ.τ.λ. Είναι τα δώρα που ακυρώνουν την αδράνεια του πιστού, που φέρνουν την εγρήγορση, τα δώρα του Βαπτίσματος. Γρηγορείτε, κήρυξε ο Κύριος, έφτασε η Βασιλεία.Είναι τό περιεχόμενο τής ΠΙΣΤΕΩΣ. Τα χαρίσματα δίνονται για την Οικοδομή της Εκκλησίας. Και η θεοποιός χάρη είναι αμφιβόλου περιεχομένου. Ακόμη και οι τρεις μαθητές του Θαβώρ, που είδαν την δόξα Κυρίου, η οποία δεν είναι άκτιστη ενέργεια, εκτός του Ιωάννη, δεν παραβρέθηκαν στον Σταυρό. Ο Πέτρος πρόδωσε τον Κύριο. Η οδός του Κυρίου είναι στρωμένη από τα δάκρυα της Μετανοίας, και αυτή είναι η ύψιστη Χάρη του Κυρίου προς τους πιστούς Του]. Η χάρις σημαίνει γενικώς, για την παράδοση της Ανατολικής Εκκλησίας, όλον τον πλούτο της θείας φύσεως η οποία κοινωνείται στους ανθρώπους. Είναι η θεότης η οποία προοδεύει εκτός της ουσίας και δίνεται, προσφέρεται: θεία φύσις στην οποία μετέχουμε με τις ενέργειες.

Το Άγιο Πνεύμα, πηγή αυτών των άκτιστων και άπειρων δώρων, παρότι παραμένει ανώνυμο και αφανέρωτο, δέχεται όλη την πολλαπλότητα των ονομάτων που μπορούν να εφαρμοσθούν στην χάρη. «Εγώ μεν φρίττω τον πλούτον εννοιών των κλήσεων [η μετάφραση γράφει των ονομάτων, αλλά φυσικά δεν είναι το ίδιο] -γράφει ο Άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος- διότι τι γαρ ου δύναται των μεγάλων, και ων θεός; Τι δε ου προσαγορεύεται ων θεός, πλην αγεννησίας και γεννήσεως; Έπρεπε να μείνουν αυτές οι ιδιότητες [τα ονόματα για τον Λόσκι, που επηρεάζεται από τον Αρεοπαγίτη], στον Πατέρα και τον Υιό, για να μην υπάρχει σύγχυσις παρά της θεότητος η οποία και τα άλλα οδηγεί εις τάξιν και ευκοσμίαν. Πνεύμα Θεού λέγεται, πνεύμα Χριστού, νους Χριστού, πνεύμα Κυρίου, αυτό Κύριος, πνεύμα υιοθεσίας, αλήθειας, ελευθερίας. Πνεύμα σοφίας, συνέσεως, βουλής, ισχύος, γνώσεως, ευσεβείας, φόβου Θεού. Είναι πνεύμα δημιουργόν, που αναγεννά δια του βαπτίσματος, δια της αναστάσεως. Πνεύμα που διδάσκει, πνέει όπου και όσον θέλει, οδηγεί, λαλεί, αποστέλλει. Καθιστά τους ανθρώπους ναούς, τους θεοποιεί, τους τελειοποιεί, ώστε να προηγείται του βαπτίσματος [όπως στον Ευαγγελισμό] και να επιζητείται μετά το βάπτισμα. Ενεργεί όσα ο Θεός, διαμοιράζεται σε πύρινες γλώσσες, διαιρεί τα χαρίσματα, κάνει αποστόλους, προφήτας, ευαγγελιστάς, ποιμένας και διδασκάλους. Όταν τον ονομάζουν “άλλον παράκλητον” εννοούν άλλον Θεόν» (Λόγος 31, 29).

Σύμφωνα με τον Άγιο Βασίλειο δεν υπάρχει δωρεά που νά έχει δοθεί στον κόσμο, στην οποία να μην είναι παρόν το Άγιο πνεύμα. Είναι τό της αληθείας πνεύμα, το της υιοθεσίας χάρισμα, ο αρραβών της μελλούσης κληρονομίας, η απαρχή των αιωνίων αγαθών, η ζωοποιός δύναμις, η πηγή του αγιασμού (Ευχή λειτουργίας Μ. Βασιλείου).

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός το αποκαλεί: «το εκ θεού πνεύμα, το ευθές, το ηγεμονικόν, την πηγή της σοφίας και ζωής και του αγιασμού, πλήρες, παντοκρατορικόν, παντουργόν, παντοδύναμον, απειροδύναμον, δεσπόζον πάσης κτίσεως, ου δεσποζόμενον, αγιάζον, ου αγιαζόμενον»(Περί ορθοδόξου πίστεως 1,8).

Όπως έχουμε πει ήδη, όλο αυτό το άπειρο πλήθος των ονομάτων αυτών αναφέρεται κυρίως στην χάρη, στον φυσικό πλούτο του θεού, τον οποίο το Άγιο πνεύμα κοινωνεί σε εκείνους που είναι παρόν [Αμφιβαλλόμενο. Πολλά από αυτά τα ιδιώματα ανήκουν στις άκτιστες ενέργειες. Αλλά και τα δώρα του Αγίου Πνεύματος στολίζουν το ένδυμα Κυρίου, είναι η ευδοκία της Αγίας Τριάδος]. Αυτό λοιπόν είναι παρόν με την θεότητά του που Αυτό γνωστοποιεί, παρότι παραμένει άγνωστο και αφανέρωτο: μια υπόσταση αναποκάλυπτος που δεν έχει την εικόνα της σε ένα άλλο θείο πρόσωπο. [Γι’ αυτό η σωτηρία μας είναι κατά Χάριν. Υπάρχει η κεχαριτωμένη Θεοτόκος. Και εάν τα δώρα αυτά ήταν ουσιώδη, δηλαδή εάν είχε και το Άγιο Πνεύμα την εικόνα Του σε ένα άλλο θείο πρόσωπο, δεν θα μπορούσαμε να μετέχουμε της θείας ζωής παρά μόνον δια της θεωρίας, όπως διδάσκει ο Ακινάτης].  

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος